جنگل ابر شاهرود

جنگل ابر شاهرود یکی از زیباترین و خوش آب و هواترین جنگل‌های دنیاست که در 45 کیلومتری شمال شرقی شاهرود در مسیر جاده آزادشهر قرار دارد.جنگل ابر  ادامه جنگل های سرسبز شمال کشور است که از طرف شمال محدود است به جنگل های استان گلستان و از طرف شرق به منطقه اولنگ از طرف جنوب به کوه قاسم و کوه ابر و قطری و از طرف غرب محدود به کوه یخام و تکیانو است.این منطقه در حدفاصل بین دو کلان اقلیم خشک و نیمه خشک و مرطوب و نیمه مرطوب واقع شده که این امر باعث ایجاد تنوع گیاهی و جانوری شده است.   مجاورت دو ناحیه کم فشار و پرفشار یعنی دشت گرگان و منطقه ابر سبب شده هر وقت زمین انرژی می‌گیرد، ابرها جابه‌جا شوند.جنگل ابر پس از عبور از میان باغات باصفای بسطام و تحت تأثیر قرار گرفتن در فضای عرفانی قطبین عالم عرفان سلطان‌العارفین بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی که در 10 قرن پیش گفته است "هر که در این سرای درآید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید" بر ورای رشته کوه‌های دوردست و در امتداد قله 4 هزار متری شاهوار ابرهایی را مشاهده می‌کنی که گویی در چنگال‌های تیز کوه گرفتار آمده‌اند و جنگل رویایی ابر را نوید می‌دهند.

این جنگل در مجاورت روستای ابر واقع شده و از آنجا که در اغلب مواقع فضای این جنگل را پوششی اقیانوسی از ابر فراگرفته، به این نام مشهور است.جنگل ابر به باور بسیاری از گردشگران، زیباترین چشم‌انداز طبیعت ایران و جهان محسوب می‌شود و ارزش آن به عنوان بخشی از میراث طبیعی ایران ‌زمین، هرگز کم‌تر از تخت‌ جمشید و نقش جهان نیست.

جنگل ابر با ۳۵ هزار هکتار وسعت قسمتی از جنگل‌های باستانی هیرکانی است.جنگل‌های هیرکانی یکی از منحصر به فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب‌های شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشانند.این ناحیه از حوالی آستارا در شمال غرب تا حوالی جنگل ابر در شرق ایران ادامه می‌یابد.

جنگل‌های هیرکانی که از دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند،3.7میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم اکنون به 1.8میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند.قدمت این جنگل‌ها که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند، از یک سو و وجود ۸۰ گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و ... را نوید می‌دهند.

 به طور کلی جنگل ابر به عنوان باریک‌ترین قسمت از سلسله جبال البرز مرز میان بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی است.می‌توان در جنگل‌های این ناحیه درختان سوزنی برگ را در کنار درختان پهن‌برگ مشاهده کرد و این امر در گونه‌های جانوری هم تاثیر گذاشته است.می‌توان گفت که ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.

میزان نزولات جوی در این منطقه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر و متوسط حداکثر دما ۲۰ و حداقل دما شش درجه سانتی‌گراد است.

از سوی دیگر، جنگل ابر در محل تلاقی سه‌ جریان اقلیمی اصلی غرب و جنوب آسیا، یعنی پرفشارهای سیبری "جریان خشک و سرد"، پرفشار جنب حاره "جریان گرم و بیابان‌زا" و زبانه‌های اطلس و مدیترانه "جریان معتدل و مرطوب" است.ترکیب این اقالیم متفاوت و متضاد در یک منطقه کوچک جغرافیایی، در جهان کم‌نظیر است.این ترکیب در میلیون‌‌ها سال، ذره ذره و به زحمت توانسته زیست‌بومی بیافریند که غنای آن موجب شده در شمار ذخایر زیستی کره زمین قرار گیرد.

پارک ملی گلستان، زیستگاه کوچک‌ترین پستاندار جهان "حشره‌خوار کوچک" است، منطقه حفاظت شده خوارتوران با یوزپلنگ ایرانی و گورخرآسیایی و بعضی از کم‌نظیرترین گونه‌های جانوری جهان و پوشش گیاهی آن به عنوان بزرگ‌ترین منطقه حفاظت شده خاورمیانه مطرح است.منطقه حفاظت شده خوش‌ییلاق و منطقه شکار ممنوع تپال نیز در نزدیکی جنگل ابر واقع شده‌اند که قدیمی‌ترین جنگل جهان تلقی می‌شود؛ جنگلی که هر درخت آن حامل ۱۰ میلیون شناسه ژنتیک است و به‌ واقع در زمینه علوم زیستی یک کتابخانه سبز است.

جنگل ابر زیاد از مرکز شاهرود فاصله ندارد اما تقریباً همه چیزش با آن فرق دارد.از شهر که فاصله می‌گیری، دشت‌های وسیع با پوشش استپی میبینی، هر چه پیش می‌روی هوا خنک‌تر می‌شود، بوته‌های بزرگ آویشن که پوشیده از گل‌های سفید هستند، از دور غرق در برف به نظر می‌رسند.دوردست پر از ابر است؛ کوه‌ها و ابرها به هم پیچیده‌اند به نحوی که ابرها روی شیشه، باران می‌شوند.
وارد جنگل‌های انبوه که می‌شوی، باور نمیکنی در استان سمنان هستی و باور نمی‌کنی که با کویر مرکزی و مناطق حفاظت شده خوارتوران یا آفریقای ایران و خوش‌ییلاق فاصله چندانی نداری و اینجاست که متوجه می‌شوی چرا به شهرستان شاهرود، "قاره کوچک " می‌گویند.

در منطقه، چشمه فراوان است و در نزدیکی هر چشمه خانه کوچکی ساخته‌اند و گوسفند و بزها را برای مدتی نگهداری می‌کنند.چوپانان از گلستان و روستاهای شمالی شاهرود به اینجا می‌آیند.صبح زود بهترین زمان برای عکاسی است، مناظر اطراف با پوشش سراسر سبز و گاه رنگی‌اش وادارت می‌کند به بیشتر دیدن.

از دور قلعه "ماران" که در دوره ایلامی‌ها بر نوک کوه ساخته شده دیده می‌شود، همین قلعه ماران صبح‌ها هنگام طلوع چنان در ابر غرق می‌شود که احساس می‌کنی کشتی سرگردان را میان اقیانوسی آرام دیده‌ای.

در ته یکی از دره‌ها آبشاری به نام " شُرشُر " هست که به خاطر صعب‌العبور بودن رفتن به آن ممکن نیست.تنها برای ماجراجویان ممکن است که از مسیرهای سخت و پرتگاهی در گروه‌های کوچک دو سه نفره با راهنمای مجرب آن را ببینند.آنچه مسلم است دیدن جنگل ابر بدون استفاده از راهنما و بلدهای محلی آنگونه که انتظار هست، لذت‌بخش نیست و صد البته اگر به عنوان یک طبیعت‌گرد به هرجای از مناطق زیبای ایران سفر کنی، به ویژه جنگل ابر باید اصول اکوتوریسم را که همان حفظ عرصه‌های طبیعی و بهره‌گیری از توانمندی جوامع محلی و بومی است، را در سفر لحاظ کنی.اگر چنین باشد ضمن آنکه به حفاظت و ماندگاری عرصه‌ها و توسعه پایدار کمک کرده‌ای، خود سفری به یاد ماندنی و خاطره‌انگیز خواهی داشت.

بهتر است برنامه سفر به جنگل ابر را سه روزه تعریف کنیم تا بتوان ضمن طبیعت‌گردی و گشتن در جنگل، بازدیدی از دیگر جاذبه‌های تاریخی و عرفانی "قاره کوچک" شاهرود مانند مجموعه تاریخی بسطام و آرامگاه بایزید بسطامی و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی، موزه شاهرود، کاروانسرای میاندشت، مسجد جامع و آرامگاه ابن‌یمین فرومدی و روستاشهر تاریخی و آبشار تنگه داستان مجن اختصاص داد.